Ortodonta pracuje nad naprawą wad szczęki oraz niewłaściwości i krzywizn zębowych. Co warto wiedzieć? Wada zgryzu opiera się na nieprawidłowym ułożeniu zębów lub szczęki, co zatem przyczynia się do niebagatelnych problemów związanych z artykulacją, zaburzenia symetrii twarzy – wpływając niekorzystnie na wygląd i będąc powodem kompleksów w późniejszym wieku. Przebieg poprawy wady zgryzu jest długotrwały i zabiera zazwyczaj około 2 lat.
Przyczyny powstawania wad szczęki
Wady zgryzu grupuje się na wrodzone i nabyte. Do zniekształcenia szczęki może dojść już we wczesnym rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ciąży, jednak zazwyczaj są to złe nawyki maluchów. Nieprzerwane ssanie kciuka czy niewłaściwie wyprofilowanego smoczka, gryzienie przedmiotów (na przykład twardych zabawek), zgrzytanie zębami, czy oddychanie przez usta powoduje zmiany szczęki. Także niewłaściwe ułożenie dziecka podczas karmienia piersią, może oznaczać problemy. Na pierwszą wizytę kontrolną najlepiej zabrać dziecko w wieku około 7 lat. Dzięki temu ortodonta wcześnie wskaże możliwe nieprawidłowości oraz zadba o prawidłowy rozwój dziecka.
Dlaczego wizyta u ortodonty jest przydatna?
Nieleczenie lub lekceważenie wady doprowadza do jej rozwinięcia, a to z kolei natęża ryzyko seplenienia i krzywizny zębów oraz może powodować trudności w żuciu, a także oddychaniu. Wadliwy układ szczęki wywołuje bóle zębów, ich ruszanie się lub przedwczesne ścieranie. Sprzyja to także namnażaniu kamienia nazębnego oraz może prowadzić do rozwoju chorób dziąseł, próchnicy, czy paradontozy.
Rodzaje wad zgryzu
Tyłozgryz – najczęściej występująca wada zgryzu. Dolne zęby są cofnięte względem górnych, przy czym zęby przednie nie stykają się wzajemnie. Zdarza się, że górne siekacze pochylają się w stronę górnej wargi, a twarz odkształca się poprzez cofnięcie żuchwy.
Przodozgryz – w tym przypadku to górne zęby chowają się za dolnymi. Powstaje widoczne wysunięcie brody do przodu.
Zgryz krzyżowy – zarówno zęby dolne jaki i górne, zachodzą na siebie nieregularnie na niektórych odcinkach lub w całym łuku zębowym.
Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą i przykrywają 2/3 wysokości zębów dolnych. Wpływa to na utratę symetrii twarzy ze względu na zmniejszenie dolnego odcinka. Tak ułożone zęby przesadnie się ścierają, co prowadzi do chorób dziąseł i przyzębia.
Zgryz otwarty – zęby wcale nie stykają się ze sobą. Wada utrudnia w żuciu pokarmu, a także w poprawnej wymowie – zwłaszcza spółgłosek przedniojęzykowo zębowych (t, d, s, z, dz, c, n, ł). Zgryz otwarty powoduje wydłużenie twarzy i niedorozwój szczęki.
Stłoczenia zębów – są wtedy, gdy zęby mają nieodpowiedni rozmiar w stosunku do zębodołów. Wychodzą poprzekrzywiane lub w nieodpowiednich miejscach, w wyniku braku przestrzeni w jamie ustnej.
Zęby odseparowane – pomiędzy zębami są widoczne odstępy, powodowane nadmiarem miejsca w żuchwie.
Jak skorygować wady zgryzu? Kiedy zalecany jest ortodonta?
Korekcja wady zgryzu zwykle rozpoczyna się od momentu wyrżnięcia zębów stałych, czyli około 11 roku życia, choć ortodonci zalecają zadbanie o prawidłowy zgryz w każdym wieku. Szczęki dzieci są znacznie bardziej plastyczne, niż szczęki osób dorosłych, dlatego leczenie jest łatwiejsze i obniża się ryzyko bólu lub powikłań, jednak korekcja zębów jest dostępna dla każdego.
Rodzaje aparatów na zęby
Aparaty na zęby dzielą się na stałe — przytwierdzane do zębów specjalistycznym klejem oraz ruchome — możliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome są częściej stosowane u dzieci, niż u dorosłych.
Aparat tradycyjny, metalowy — siłą, która prostuje wadę, jest w tym przypadku łuk sczepiony z metalowymi zamkami, które przykleja się do pojedynczych zębów i przytwierdza przy użyciu ligatur ortodontycznych. Dla urozmaicenia, szczególnie dla młodszych pacjentów, istnieje możliwość wyboru różnych kolorów ligatur. Dla ceniących większą estetykę dostępne są warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryształowymi, które są niewidoczne na tle zębów. Sprawdzają się zwłaszcza u posiadaczy białych zębów.
Aparat lingwalny — mocowany jest odwrotnie niż ten tradycyjny, bo od wewnętrznej strony jamy ustnej. Projektowane są dla każdego pacjenta indywidualnie i niwelują wstyd związany z noszeniem aparatu na zębach, bo ten jest niewidoczny. Minusem tego aparatu jest początkowa trudność wyraźnego mówienia.
Aparat samoligaturujący — ten model aparatu ortodontycznego cechuje się inną budową. Łuk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzięki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa krócej.
Aparat Clear Aligner — to przezroczysta nakładka na zęby dopasowywana indywidualnie, która jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które cenią estetykę. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzięki możliwości zdjęcia go samodzielnie, jest łatwy w utrzymaniu higieny.
Ile zapłacisz za aparat na zęby?
Koszty aparatów na zęby są zależne od wybranego modelu. Najtańszymi aparatami są te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden łuk rozpoczynają się od 1200 złotych. Nowsze rozwiązania, bardziej komfortowe – niemetalowe czy przezroczyste — wymagają większego nakładu. Ich ceny wahają się od 3 do 6 tysięcy. Koszt najdroższych aparatów ortodontycznych może dochodzić nawet do 7 tysięcy . Aparaty na zęby są też dostępne w formie kredytu. Do ceny aparatu trzeba także doliczyć koszty wizyt kontrolnych, których ilość jest związana z czasem leczenia. Leczenie ortodontyczne może być finansowane przez NFZ dla pacjentów poniżej 12 roku życia i tylko w przypadku aparatów ruchomych.
Jak dbać o aparat na zęby?
Dbałość o zęby w trakcie noszenia aparatu jest niezwykle ważna. Aparat może początkowo zawadzać, ze względu na to, że znacznie łatwiej przyklejają się do niego pozostałości posiłku. Należy myć zęby po jedzeniu i unikać pokarmów, które mogą przyklejać się do zamków i powodować ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mogą trwale uszkodzić aparat.
Czy aparat ortodontyczny uniemożliwia leczenie zębów?
To, czy można leczyć zęby podczas leczenia ortodontycznego, głównie ciekawi pacjentów, którzy mają aparat stały. Nie można wyjmować go samemu, a przez to w obecności jakichś problemów niezbędna jest wizyta w gabinecie lekarza ortodonty. Na początku leczenia aparatem na zęby każdy pacjent powinien zadbać o to, żeby jego zęby zostały w pełni wyleczone. W taki sposób neutralizuje się ryzyko nadwyżkowych wizyt naprawczych podczas noszenia aparatu na zęby. Nie ma jednak zakazów leczenia zębów, kiedy pacjent ma aparat stały ortodontyczny.
Noszenie aparatu ortodontycznego wiąże się większą potrzebą dbania o zęby. Z uwagi na zamontowane na powierzchni zębów i inne fragmenty konstrukcji aparatu na zęby, czyszczenie osadów i resztek jedzenia staje się trochę trudniejsze. Ze względu na to pacjenci leczący się ortodontycznie muszą staranniej czyścić zęby, zwłaszcza w okolicach aparatu ortodontycznego. Niedopatrzenie higieny w tym okresie, może poskutkować tym, że na uprzednio zdrowych zębach znajdą się zmiany próchnicowe. W tej sytuacji powinno się wybrać się na wizytę w gabinecie stomatologa. Lekceważenie zmian ze względu na ortodontyczny aparat może spowodować nieprzyjemne skutki. Próchnica szybko przenosi się na sąsiednie zęby, dlatego lepiej zniwelować problem.
Leczenie podczas używania aparatu jest dostępne. Jeśli aparat utrudnia dostęp do popsutego zęba, można go ściągnąć na czas leczenia. Ten zabieg nie przeszkodzi w skuteczności leczenia ortodontycznego.
